پيش به سوي ايجاد محور سوم، رضا انوري و ن. ك

حدود سه هفته از طرح پيشنهاد برگزاري رفراندوم قانون اساسي ميگذرد. در اين فاصله شاهد موضع گيريها و اظهار نظرهاي گوناگون از جانب محافل و افراد مختلف بوده ايم كه با جمعبندي مختصري به نظر ميرسد زمان مناسبي براي دسته بندي آنها فرا رسيده باشد .
در اين نوشتار سعي خواهد شد تا حد امكان به اختصار به جاي پاسخ گوئي به انتقادات و مخالفتها به ارائه تحليلي از چرائي و چگونگي اتخاذ چنين مواضعي پرداخته شود .

به جاي افتادن در دايره مجموعه مباحثي كه سرمنشائي جز منافع خاص طبقاتي افراد و جريانات ارائه كننده آنها ندارد بازگوئي و تحليل اين مواضع حداقل منافعي را كه در پيش خواهد داشت باز گشائي مسيري است كه از دل آن مي توان راه كارهاي عملي و منطقي پيش بردن درخواست برگزاري رفراندوم براي تعيين تكليف با قانون اساسي حاكم بر كشور را بيرون كشيد .

از همين رو به جاي پرداختن به مواضع اتخاذ شده از سوي افراد و جريانات سعي خواهد شد با دسته بندي جناحها و گرايشات موجود در فضاي سياسي كشور چه در هئيت حاكمه و چه در ميان اپوزيسيون داخل و خارج كشور به تحليل مواضع اتخاذ شده از سوي انان بپردازيم .

الف – با آنكه عده اي از دست اندركاران و پيشنهاد دهندگان فراخوان معتقد بودند اعلام چنين درخواستي با عكس العمل شديد جناح راست حاكم روبرو خواهد شد با وجود اين همانگونه كه ملاحظه ميشود اين جناح سياست صبر و سكوت را در مجموعه خود ترجيح داده است . همين مسئله نيز به نوعي باعث گرديد تا جناح به اصطلاح اصلاح طلب صبر خود را از كف بدهد و نه تنها سكوت خود را بشكند بلكه آنچنان مواضعي را اتخاذ نمايد كه گوياي از كف دادن حداقل كنترل بر اعصاب ونوعي فرافكني كودكانه باشد .

جناح راست با توجه به تحليلي كه از عملكرد جناح رقيب خود در آستانه انتخابات رياست جمهوري دارد و با در نظر گرفتن شكاف بوجود آمده در اين جريان و ريزش نيرو ها و جريانات بويژه جدائي كامل و قطعي جنبش دانشجوئي از اين جريان ترجيح ميدهد توپ را به زمين حريف انداخته و تا آنجا كه توان تحمل شرايط و سياستهاي اتخاذ شده از سوي طرفداران فراخوان اجازه بدهد به اين سياست خود ادامه دهد .

اين مسئله با انكه حفظ هوشياري بيش از پيش طرفداران تغييرات به روشهاي مسالمت جويانه در فضاي سياسي كشور راميطلبد ولي در عين حال فرصث بسيار مناسبي را ايجاد ميكند تا عملا محور سوم در فضاي سياسي كشور در مقابل دو جناح محافظه كار و اصلاح طلب حكومتي شكل بگيرد و اين نخستين بار در بيست و پنج سال گذشته خواهد بود كه اپوزيسيون موفق به ايجاد محوري ميگردد كه از يك طرف هيچگونه وابستگي به سيستم موجود نداشته و از طرف ديگر مجموعه اي از نيروهاي داخل و خارج كشور را به نوعي اتحاد عمل رهنمون گردد كه با حفظ هويتي واقعا مستقل در فضاي سياسي كشور اقدام به حركت نمايد.

ب – مواضع شتاب آلود و غير موجه برخي از عناصر جناح به اصطلاح اصلاح طلب به نوعي خود گواه واقف بودن اين عناصر به همين مسئله مي باشد . شكل گيري چنين محوري از جهات مختلف براي اين اقايان در مسير خيالي كه براي خود ترسيم نموده اند ايجاد اختلال و دردسر خواهد نمود . به همين دليل است كه از زبان دبير كل جبهه مشاركت مي شنويم كه گلايه ميكند كه موضع گيري اين اقايان فقط دردسر هاي ايشان و همفكرانشان را بيشتر خواهد نمود .

گويا ايشان همانگونه كه از مردم متوقع هستند تا فقط در زمان انتخابات به ايشان و هفكرانشان بپيوندند و آنها را در چانه زني در گرفتن سهميه در ساختار قدرت ياري دهند و پس از آن پي كار خود بروند از ساير نيروهاي سياسي هم توقع دارند كه هم و غم خود را صرفا مصروف به ياري رساندن به اين اقايان نمايند و در قبال بقيه مسائل و تمام انحرافات و شكستهاي آنان نيز سكوت اختيار كنند .
البته شايد در رسيدن به چنين تفكر خودخواهانه اي اين آقايان كاملا مقصر نباشند و مواضع افرادي از طيف ملي مذهبي در داخل كشور نظير آقايان يزدي و پيمان در طول هشت سال گذشته و انجام هرگونه كرنشي در مقابل اين آقايان براي دريافت گوش چشمي باعث شده باشد تا اين آقايان خود را تنها ميدان دار سياست در مقابل جناح محافظه كار قلمداد نمايند .

فرافكني روان پريشانه آقاي حجاريان در نوشته اي كه اگر امضا زير آنرا بر ميداشتند نوشته برخي از مطبوعه نويسان جناح مقابل را تداعي مينمود نيز گوياي اوج عصبانيت و واماندگي برخي از عناصر جناح اصلاح طلب مي باشد كه شكل گيري محور سوم حول يك موضع منطقي ، فراگير و كاملا قابل دفاع را بيش از همه به ضرر منافع تنگ نظرانه گروهي خود مي بينند .

البته در اينجا به اين نكته نيز بايستي توجه داشت كه برخي از عناصر و جريانات جبهه دوم خرداد با جمعبندي از وقايع هشت سال گذشته و رفتار برخي از نيروهاي درون اين جبهه كه اوج خود را در وقايع ماههاي پاياني عمر مجلس ششم نشان داد و هم اكنون نيز خود را در چگونگي شركت در انتخابات رياست جمهوري و كانديد منتخب جبهه خود را نشان ميدهد به اين نتيجه رسيده اند كه نه تنها عمر اصلاح طلبي مدتهاست كه به سر رسيده بلكه حركت درچارچوب نيروهاي موسوم به دوم خرداد بهيچوجه به منزله خروج از بحران فعلي كشور نمي باشد و كشتيبان را سياست ديگري بايست .

برخي از اين نيروها با آنكه به شكل غير رسمي و غير علني از حركت فراخوان حمايت نموده اند اما وجود برخي از معذورات دليل عدم حمايت هلني در مقطع حاضر از اين جريان قلمداد نموده اند . اين نيروها و حتي جريانات با اتخاذ راه كارهاي عملي از سوي كميته هماهنگي فراخوان در آينده و شكل گيري محور سوم سريعا جذب اين جريان شده و به اين روند خواهند پيوست .

ج – جريانات ملي و ملي مذهبي داخلي نيز در اين وادي دچار تذبذب عجيبي شده اند كه از قبل نيز به دليل ماهيت اين جريانات و بخصوص برخي از متوليان آنها قابل پيش بيني مي بود .
برخي از اين آقايان به بهانه جوئي متوصل شده اند و بعنوان مثال مثل آقاي پيمان گلايه مند آن بوده اند كه از قبل با آنها هماهنگي نشده است. به اين دسته از آقايان يادآوري ميكنيم كه خود بهتر از هركسي ميدانند كه چه زمان و توسط چه كساني با آنها تماس گرفته شد متن فراخوان چگونه با آنها مطرح گرديد و حتي چه جرح و تعديلهائي به خواست آنها صورت گرفت و معذالك باز با بهانه جوئي اعلام موضع را به آينده موكول نمودند . اگر اين آقايان مصر هستند با ذكر تاريخ و ساير جزئيات اين مسائل در اختيار افكار عمومي قرار داده شود .

برخي مانند جبهه ملي داخل كشور عليرغم پذيرش درستي محتواي حركت ادعا نموده اند كه آنها مي بايستي متولي قضيه باشند و يا اقدام كنندگان به انتشار فراخوان هم اكنون به اراائه راه كار بپردازند . اولا اين آقايان و خانم كار كه در بيانيه دوم خود به صراحت نظر خود را در رابطه با متولي حركت ابراز نمودند و به نظر نميرسد مخالفتي داشته باشند كه اين آقايان متولي اين پيشنهاد قلمداد گردند . اين گوي و اين ميدان .
ثانيا اگر اين جريان مدعي است كه از سالها قبل طرح رفراندوم را مطرح نموده است بايستي به اين اقايان يادآوري نمود كه لاجرم وظيفه ارائه راه كار نيز بيش از هر كسي بر عهده خود اين آقايان مي باشد . پس بهتر است به جاي آنكه كودكانه بهانه جوئي نموده و ادعاي سهم طلبي داشته باشند خود به ارائه راه كار هاي لازم اقدام نمايند تا ساير جريانات نظر خود را در اين موارد اعلام نمايند .

در هر صورت متاسفانه اين مسئله گوياي يك مشكل قديمي در ميان روشنفكران اين سرزمين مي باشد كه سابقه آن به جنبش مشروطه نيز ميرسد. منافع تنگ نظرانه طبقاتي كه خود را در سهم طلبي هاي فردي و جرياني نشان ميدهد معضلي است كه فقط در نسلهاي جوان و انقلابي كشور به نوعي حل شده است و به نظر ميرسد همگان بايد اين واقعيت را بپذيرند كه اگر خواهان حضور اين آقايان و يا امثال آنها در جريان و يا حركتي هستند با اين نقطه ضعف آنها نيز بايستي به گونه اي كنار بيايند .

مطمئنا همين نقطه ضعف در قدمهاي بعدي حركت و با شكل گيري كامل و رشد آن به آنجا ختم خواهد شد كه اين اقايان با شتاب خود را به حركت مردم رسانده و سعي خواهند كرد عقب ماندگي خود از توده ها را جبران نمايند. نظير آنرا حد اقل در سال 1357 همگان شاهد بوده ايم .

د- جريانات مختلف خارج كشور با وجود طيف بنديهاي گوناگون و متضاد برخورد اصولي تري را تا كنون از خود نشان داده اند كه از قبل قابل پيش بيني نيز بود . با مسئله طرح نكاتي از سوي برخي از تلويزيونهاي ماهواره اي بايد در خور قد و اندازه هاي اين كانالها برخورد نمود و ناديده گرفتن برخي از هرزه گوئيهاي اين آقايان مطمئناهيچ مسئله اي ايجاد نخواهد كرد .

مسائل مطرح شده از سوي برخي در مورد دعواي كهنه شده جمهوري خواهي و سلطنت طلبي نيز با مختصري دقت در ماهيت طرح فراخوان از يك طرف و عناصر مطرح كننده آن از سوي ديگر نيز براحتي قابل پاسخگوئي است .
اعلام حمايت برخي و تكذيب نامه و مجددا حمايت شرمگينانه و از اين قبيل مسائل هم دليلي به جز آنچه كه در مورد برخي از جريانات داخل كشور گفته شد ندارد .
عمده مشكل اين آقايان آنست كه نگران آن هستند كه چرا خود متولي اين قضيه نبوده اند و در وقايع و مسائلي كه در آينده پيش رو خواهد بود ميزان سهم و قدر المشاركه آنها به چه ميزاني تعيين ميگردد .
فقط بايستي اين نكته را به اين اقايان يادآوري نمائيم كه با آنكه حافظه تاريخي اين ملت به شدت در مسائل سياسي ضعيف است اما اين مسئله باعث ان نخواهد شد كه اشتباه تاريخي بهمن 57 يك بار ديگر تكرار شود .

اگر فرآيند تغييرات در كشور بدون مداخله جوئيهاي خارجي و به شكلي مسالمت آميز پيش رود اين بار اين مردم خواهند بود كه در يك فرآيند كاملا دموكراتيك عناصر امين به ايده ها و آمال خود را برخواهند گزيد و هر كس سهم خود را از دست مردم خواهد گرفت .

آنچه كه مسلم است هيچ حركتي بدون اشتباه و انتقاد نبوده و نخواهد بود. اقدام كنندگان به درخواست فراخوان نيز از اين مقوله مستثني نمي باشند و هم در قبل و هم مسلما در آينده ممكن است اشتباهاتي از آنها نيز سر بزند كه تضمين كننده جلوگيري از چنين مسائلي مشاركت عمومي و فراگير نيروهاي مختلف در اين روند و ورود به چالشهاي عملي و راه كارهاي اجرائي پس از آن مي باشد .

مهمترين وظيفه ايجاد كميته هماهنگي فراخوان مي باشد كه تا كنون به دلائل مختلف به تعويق افتاده است . مهمترين وظايف اين كميته ايجاد فضاي لازم براي طرح مسئله در سطح افكار عمومي داخلي ، جمع آوري نظرات و ديدگاههاي جريانات مختلف و ارائه جمع بندي راه كارهاي اجرائي اين حركت و در چارچوبي بزرگتر و اساسي تر اقدامهاي عملي در جهت شكل گيري محور سوم در داخل كشور مي باشد .

تعويق اين حركت به هر بهانه يا دليلي غير قابل توجيه بوده و در شرايط تاريخي كه كشور در آن قرار گرفته و مولفه هاي مختلفي كه در فضاي سياسي كشور خود نمائي ميكند بي توجهي به اين مسئله حكم همان كوتاهي را خواهد داشت كه متوليان جريان اصلاح طلبي پس از دوم خرداد انجام داده اند كه به جرات مي توان نام خيانت را بر آن گذارد .

با ارتباطاتي كه با افراد دست اندركار و اقدام كنندگان به اين فراخوان داشته ايم اين اقايان به شدت نگران اين شائبه هستند كه انها نيز با اين توهم روبرو شوند كه ميخواستند از اين نمد براي خود كلاهي تهيه نموده و يا به نوعي خود را در جايگاه متولي اين جريان قرار دهند. به اين دوستان عزيز بايستي يادآوري نمائيم اقدام شجاعانه آنها در اتخاذ چنين موضعي در داخل كشور اين نكته را نيز طلب ميكند كه قدمهاي بعدي نيز از سوي همين عده البته با اضافه شدن عناصر ديگر معتقد به اين حركت صورت گيرد .
مسلما وجود تهديدات دخالت خارجي در امور كشور و ناتواني حاكمان سياسي كشور در خروج كشور از بحران موجود كه روز به روز نيز بر عمق آن افزوده ميگردد مستلزم آن است كه هر چه سريعتر از اين فرصت تاريخي سود برد و با پيش بردن حركت فراخوان رفراندوم عملا به ايجاد محور سوم ياري رساند

بيست آذرماه هشتادوسه
رضا انوري و ن- ك