عضویت در سازمان تجارت جهانی و اقتصاد سایه در ایران، گزارش پالتاک اتحاد جمهوریخواهان ایران با حمید زنگنه

گزارش از گروه پال تاک اتحاد جمهوریخواهان

روز شنبه پنجم فروردین ماه 1385 خورشیدی برابر با بیست وپنجم ماه مارس 2006 میلادی یکی دیگر از جلسات پالتاکی «اتحادیه جمهوریخواهان ایران» بر روی شبکه جهانی اینترنت برگزار شد.
آقای نادر زرکاری گرداننده جلسه با شادباش نوروزی جلسه را آغاز کرد.
آقایان دکتر حمید زنگنه استاد دانشگاه و هادی زمانی قرار بود که در این جلسه درباره موضوع مهمی که تعیین شده بود سخنرانی کنند. نادر زرکاری اعلام کرد که متأسفانه پیامی از آقای هادی زمانی دریافت کرده اند که ایشان به علت معذورات شخصی نمیتواند در جلسه حضور یابد و جلسه تنها با یک سخنران ادامه یافت.

دکتر حمید زنگنه در قسمت اول سخنان خود گفت که در دو مورد در این جلسه سخن خواهد گفت؛ اول درباره ایران و WTO (World Trade Organization) و دوم درباره کلیات اقتصاد ایران. او در ادامه توضیح داد که درمورد شرکت ایران در WTO دو نظر وجود دارد. یک نظر عضویت ایران در WTO را بهترین کار برای رونق اقتصادی ایران میدانند و گروه دوم این کار را باعث ازبین رفتن آینده اقتصادی ایران میدانند. دکتر زنگنه گفت هر دو این نظریات افراط و تفریطی و هیچکدام درست نیستند.
سخنران به سابقه 50 ساله WTO پرداخت و خاطرنشان کرد که WTO عمدتاً برای همگانی کردن تجارت جهانی و ازبین بردن تعرفه های گمرکی بنیاد گذاشته شده و با انجام این نقش قصد بر آن است که این سازمان بین المللی رقابت اقتصادی را زیاد کند و دسترسی همگان را به اقتصادی جهانی آسان کند.
وی سپس به نظر گروه اول برگشت و گفت نظر این گروه با توجه به وضعیت کنونی اقتصاد ایران مانند آن میماند که، حمید زنگنه، بخواهد با «مایک تایسون» (قهرمان مشهور بوکس حرفه ای جهان) در یک رینگ بوکس مسابقه بدهد. معلوم است که تایسون با اینکه حالا پیر شده میتواند مرا با ضربۀ یک انگشت شکست دهد.
دکتر زنگنه گفت که ایران درحال حاضر آمادگی عضویت در WTO را ندارد و نمیتواند با قدرتهای اقتصادی بزرگ دنیا مثل اروپا و آمریکا رقابت کند. بعلاوه عضویت ایران در WTO دست کم 5 سال طول میکشد، همانطور که برای چین 15 سال طول کشید. از این مهمتر آمریکا نخواهد گذاشت که ایران به عضویت WTO درآید. دکتر زنگنه در ادامه سخنانش توضیح داد ما باید درحال حاضر بررسی کنیم ببینیم اگر عضو WTO شدیم با چه کشورهائی میتوانیم و با چه کشورهائی نمیتوانیم رقابت کنیم، چه چیزهائی برای صادر کردن داریم و واردات ما چیست؟
وی سپس به توضیح تجارب کشورهایی چون چین پرداخت و گفت که چین 15 – 20 سال صرف آماده کردن خود برای وارد شدن به WTO کرد.
سخنران سپس گفت، اینکه برای شرکت در WTO باید درها را باز کرد و با باز شدن درها در اقتصاد ایران بسیاری از شرکتها از کار میافتند و مردم زیادی کارشان را از دست میدهند.
وی از مؤسسات و شرکتهای دولتی و نیمه دولتی مانند بنیاد مستضعفان سخن گفت و اشاره کرد اینگونه مؤسسات با اینکه جزو اقتصاد ایران هستند اما به هیچکس بجز رهبر پاسخگو نیستند ولی درصورت عضویت ایران در WTO اینها ازبین خواهد رفت و این در دراز مدت بنفع مردم ایران است.

وی سپس در توضیح آماده نبودن ایران برای عضویت در WTO به آمار صادرات و واردات ایران اشاره کرده و گفت در 25 سال اخیر ایران تونسته است تنها 5 تا 15 درصد بهای کالاهای وارداتی خود را با صادرات بپردازد، مابقی آن یعنی 85 تا 95 درصد دیگر با پول نفت پرداخته شده است.
دکتر زنگنه سپس نتیجه گرفت که ورود به WTO باید با برنامه ریزی باشد، نه بر اساس تفکر «از این ستون به آن ستون فرج است» عمل شود.

در این قسمت از سخنان دکتر زنگنه یکی از شرکت کنندگان در جلسه با تأیید نظرات دکتر زنگنه پرسید که در چنین وضعیتی وظیفه چیست و باتوجه باینکه در ایران مثل چین ویا حتی روسیه یک دولت مرکزی مقتدر وجود ندارد و مراکز قدرت متعددی طاحب قدرت تصمیم گیری در یک زمینه خاص هستند، چگ.نه باید عمل کرد. این شرکت کننده با اشاره به مؤسساتی مانند بنیاد مستضعفان، آستان قدس رضوی و سپاه پاسداران، توضیح داد که اینها همه به صورت کلان به کار اقتصادی در ایران مشغول هستند و باتوجه به وضع ایران یعنی وجود دولتهای سایه آیا مطالعاتی صورت گرفته است.
دکتر زنگنه در ادامه سخنان خود گفت دولتهای سایه سبب شده اند که اقتصاد بعنوان یک عامل اعتلای اجتماعی عمل نکند و اقتصاد ایران درواقع یک اقتصاد دلالی است و به نظام تولیدی تبدیل نشده است.
وی به آمار اقتصادی سال 1384 خورشیدی اشاره کرد و گفت در این سال بعلت ساختار اقتصادی موجود تنها 12 درصد کل واردات ایران با درآمد حاصل از صادرات پرداخت شد و 88 درصد دیگر را صادرات نفت پرداخته است. این نشان میدهد که یک اقتصاد مریض تک محصولی داریم.

او دلیل عمده ای را که سد راه رشد اقتصادی ایران است ناامنی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برشمرد و گفت به علت این ناامنی ها کسی- حتی خود ایرانیان- در ایران سرمایه گذاری نمیکنند. آنها ترجیح میدهند در دوبی، بحرین، امارات، کالیفرنیا ویا پاکستان و چین سرمایه گذاری کنند. همین دلیل ازبین رفتن صنعت فرش ایران شد، چون ایرانیان در پاکستان و چین به تولید فرش ایرانی پرداختند.

وی در قسمت دیگری از سخنان خود به پسته و بادام اشاره کرد و گفت پسته ایران هم بازار جهانی خود را ازدست داده است، برای اینکه ایرانیان در کالیفرنیا پسته و بادام مرغوبی تولید و به بازار عرضه میکنند.
دولت باید ناامنی را رفع کند تا یک سرمایه گذار بداند که در ظرف 20 – 30 سال آینده چه خواهد شد.

دکتر زنگنه درمورد نقش دولت در اقتصاد این مثال را آورد که حکومت مثل مرکز آتش نشانی عمل میکند هرجا آتش بگیرد میرود خاموش میکند اما بفکر برنامه ریزی کلی و کلان برای آسایش اقتصادی مردم نیست. وی تأکید کرد که آنچه حکومت تاکنون کرده است برای حفظ بقاء خود بوده است. وی درمورد مؤسسات و شرکتهای دولتی گفت اینها که جزو اقتصاد ایران هستند تابع اقتصاد ایران و حتی قوانین بازار نیستند و هرکاری دلشان بخواهد و به هر شیوه ای که اراده کنند، عمل میکنند. این پدیده عجیبی است که فقط در ایران میتوان پیدا کرد. این مؤسسات در واقع کاری جز ضایع کردن اموال مردم نمیکنند.

دکتر زنگنه در قسمت دیگری از سخنان خود به سوبسید (رایانه) شکر و بنزین و کالاهائی از این دست پرداخت و گفت این سوبسیدها مسکن هستند و درد اصلی اقتصاد ایران یعنی سرطان بیکاری، سرطان کم کاری و سرطان سرمایه گذاری را درمان نمیکنند. سخنران با ذکر یک ضرب المثل آمریکائی گفت: "آنها میگویند اگر کسی گرسنه بود به او ماهی نده بلکه ماهیگیری را بیاموز" زیرا اگر آن شخص گرسنه ماهیگیری یاد گرفت برای همیشه میتواند خود را سیر کند. وی سپس مثالهای عملی درمورد اشتغال به کار و ایجاد اشتغال در ایران بدست داد.
دکتر زنگنه در پاسخ به یکی از حاضران که از ایران بعنوان یک کشور عقب مانده سخن گفت، توضیح داد که من با این نظر کاملاً مخالفم، یک نظر منفعلانه است. با این برخورد ما درواقع قبول میکنیم «همین است که هست» درحالیکه ما با نیروی انسانی و ذخائر و امکانات طبیعی خود میتوانیم منبع تولید برق برای منطقه بشویم. باتوجه به پزشکان خوب، ما میتوانیم مرکز درمانی و خدمات درمانی منطقه بشویم. وی در این زمینه اشاره کرد که وجود 52 درصد دانشجویان زن بسیار قابل توجه است. او در ادامه گفت که با استفاده از نیروی آب و باد در خوزستان میتوان ظیفیتی همچون مقدار مصرفی برق عراق را تأمین کرد.
دکتر زنگنه یادآور شد که مردم ایران تحصیلکرده و باتجربه هستند و نیروهای زیادی برای کار دارند و به تحصیلکردگان ایران که در دانشگاهها و بیمارستانهای آمریکا کار میکنند اشاره کرد.

سخنران سپس وضع ایران را با ترکیه مقایسه کرد و گفت ترکیه از ایران عقبتر بود اما با تدابیر صحیح و برنامه ریزی اکنون پیشی گرفته است. وی در این رابطه به کاهش چشمگیر درآمد سرانه ایران اشاره کرده و توضیح داد که درسال 1979 درآمد سرانه ایران بیشتر از سال 1998 بوده است. و درسالهای بسیاری که حکومت جمهوری اسلامی بر سر کار بوده است درآمد سرانه نرخ منفی داشته است و این نرخ منفی نیم درصد یا دو درصد نبود بلکه در سال 1386 بعنوان مثال 30 درصد منفی بود، درسال 81، یازده درصد و درسال 88 دوباره 30 درصد منفی بوده است.

حمید زنگنه تحریم اقتصادی آمریکا را عامل مصیبت بار برای اقتصاد و مردم ایران خواند و گفت این تحریم ها در زمینه های سیاسی و دیگر زمینه ها هم برای مردم ما مشکلات فراوان ایجاد کرده است. و به عدم پذیرش بازی تیم فوتبال غنا با تیم ملی ایران اشاره کرد. دکتر زنگنه گفت همین تحریم اقتصادی سبب شده که دولت خوشبختانه نتواند پول قرض کند. او از دیدگاهی دیگری عدم امکان استقراض را برای ایران، عاملی منفی شمرد.

دکتر زنگنه در این قسمت از سخنرانی خود به این موضوع مهم اشاره کرد که در ایران قانون حکمفرما نیست و رشوه خواری را عاملی به شدت مخرب دانست. وی نتیجه گیری کرد که مسائل ایران قابل حل است و با برنامه ریزی و مدیریت میتوان اقتصاد ایران را بنفع مردم سامان داد.
پس از این موضوع اقتصاد سایه یا بازارسیاه مطرح شد. سخنران توضیح داد که این یک بخش عظیم در اقتصاد ایران است. یعنی قاچاق کالا، روسپی گری، قاچاق مواد مخدر، قمار و بعض کارهای سیاه مثل تاکسیرانی افراد شخصی ویا سرمایه گزاریهای پنهان و نیمه پنهان که درآمدهای اقتصادی کلانی دارد و در اقتصاد رسمی ایران انعکاس داده نمیشوند. وی گفت دولت ایران کل تولیدات اقتصادی خود را برابر رقمی بین 120 تا150 میلیارد دلار به بانک جهانی گزارش میکند درحالیکه با در نظر گرفتن سرمایه گذاریهای پنهان، این رقم باید سالانه بین 250 یا 300 میلیارد دلار باشد. زنگنه در مقام مقایسه گفت که در ایالات متحده اقتصاد سیاه یا زیرزمینی رقمی بین 8 تا12درصد اقتصاد کشور را میسازد اما در ایران داستان بصورت دیگری است.
پس از این شرکت کنندگان در ادامه جلسه نظریات و پرسشهای دیگر خود را مطرح کردند.