احمد شيرزاد در گفتگو با بهنام باوندپور: تنها مسئله عدم توقف یو.سی.اف اصفهان است، صداي آلمان

- فکر نمی‌کنم در این سه روز اقدام چشمگیری بشود انجام داد

سه روز بيشتر به نشست ويژه شوراى حكام آژانس بين‌المللى انرژى اتمى كه قرار است به پرونده هسته‌اى ايران رسيدگى كند، باقى نمانده است. چه تصميمى انتظار ايران را مى‌كشد؟ آيا پرنده هسته‌اى جمهورى اسلامى به شوراى امنيت سازمان ملل متحد ارجاع داده خواهد شد؟ در اين ميان، تصویب طرح یک‌فوریتی مجلس شوراى اسلامى مبنى بر الزام دولت به تعلیق اقدامات داوطلبانه‌ی هسته ای در صورت ارجاع پرونده از سوی شورای حکام آژانس به شورای امنیت، چه تاثيرى بر افكار عمومى بين‌المللى خواهد گذاشت؟ در همين زمينه، دكتر احمد شيرزاد، نماينده سابق مجلس و عضو شوراى مركزى «جبهه مشاركت ايران اسلامى» به پرسشهاى صداى آلمان پاسخ داده است.

مصاحبه گر: بهنام باوندپور

دویچه وله: دکتر شیرزاد، با توجه به اینکه محمد البرادعی در گزارش خودش بازهم از عدم شفافیت برخی فعالیت‌های هسته‌ای ایران سخن گفته است، به نظر شما ایران در سوم آذرماه با چه تصمیمی از سوی شورای حکام روبرو خواهد شد؟

احمد شیرزاد: گزارش اخیر آقای البرادعی هرچند کماکان از بعضی از عدم شفافیت‌هایی در فعالیت هسته‌ای ایران سخن گفته است، ولی نسبت به گزارش قبلی ایشان لحن ملایمتری دارد و بر تعداد موارد همکاری‌های ایران با آژانس تاکید بیشتری کرده است نسبت به موارد قبلی، هرچند بازهم متذکر شده است که مواردی از عدم شفافیت وجود دارد. بدین ترتیب، من فکر می‌کنم بیشتر آقای البرادعی درگزارش اخیرش سعی کرده است آن فضای بسیار شدیدی که علیه ایران ایجاد شد در گزارش سپتامبر کمی تلطیف بکند و فضایی بوجود نیاورد که جو جهانی علیه ایران برانگیخته بشود و تصمیمات غیرقابل بازگشتی اتخاذ بشود. در عین حال آقای البرادعی بنا به ماموریتی که دارد، می‌خواهد بتواند این پرونده را تا به آخر ادامه بدهد و راه برای تحقیقات بیشتر و بازرسی‌های بیشتر برایش باز بماند. اینست که طبیعتا بر روی برخی از موارد عدم شفافیت انگشت می‌گذارد.

دویچه وله: به نظر خود شما با چه تصمیمی ایران روبرو خواهد شد؟ حدس شما چه هست؟

احمد شیرزاد: من پیش بینی می‌کنم که آژانس در شرایط فعلی پرونده ی ایران را به شورای امنیت نفرستد. چون اتفاق خیلی ويژه‌ای نیفتاده است. تنها مسئله‌ای که هست، عدم توقف یو.سی.اف اصفهان است که این به یک شکل نامعین و نامعلومی هم از طرف مقامات ایرانی در ابهام مانده است، هم از طرف خود آقای البرادعی. در فرازی از گزارش آقای البرادعی اشاره شده است که مقامات ایران آمادگی خودشان را برای توقف کارخانه ی یو.سی.اف در اوایل ماه نوامبر اعلام کرده‌اند، ولی همانجا اضافه می‌کند که ایرانی‌ها برای فعالیت دیگری در یو.سی.اف اصفهان اعلام آمادگی کرده‌اند و گفته‌اند که اینکار را خواهند کرد. به همین دلیل واقعا در گزارش آقای البرادعی روشن نیست که نهایتا آیا متوقف شده است یو.سی.اف اصفهان یا نشده، اما اشاره‌ای هم ندارد که ایرانی‌ها زیر بار مصوبه ی قبلی شورای حکام در مورد توقف یو.سی.اف نرفته‌اند. طبیعتا اگر می‌خواست که عکس العمل شدیدی در مقابل ایران نشان داده بشود، می‌بایست گزارش مبنی براین می‌بود که ایرانی‌ها همکاری نکرده‌اند، که چنین چیزی نیست در گزارش آقای البرادعی. بنابراین، من فکر می‌کنم به اندازه ی کافی دلایل فراهم نیست برای اینکه پرونده ی ایران به شورای امنیت برود. پیش بینی می‌کنم در قطعنامه‌ای که هیات مدیره ی آژانس صادر خواهد کرد بر موارد قبلی این آژانس تاکید خواهد شد، بر ادامه ی بازرسی تاکید خواهد شد و لحن کلی قطعنامه هم، احتمالا، نسبت به قطعنامه ی قبلی کمی ملایمتر خواهد بود، ولی در عین حال بر ادامه ی بازرسی‌ها بطور قاطعانه اصرار خواهد شد.

دویچه وله: دکتر شیرزاد، وزیر امور خارجه ی آمریکا اعلام کرده بود که هروقت آمریکا اراده بکند، پرونده ی ایران به شورای امنیت ارجاع داده خواهد شد. به نظر شما الان دولت آمریکا چنین خواستی را دارد که پرونده ی ایران را به شورای امنیت بفرستد؟

احمد شیرزاد: من تصور نمی‌کنم که الان آمریکا یک سناریوی بسیار فوری و آماده ی اجرا برای برخورد با ایران در شورای امنیت داشته باشد. بدیهی ست که هم اکنون در آمریکا مشکلاتی به لحاظ حضور آمریکا در عراق مطرح شده است و آمریکا به لحاظ افکار عمومی داخل و خارج در شرایطی نیست که بتواند براحتی دخالت جدیدی را انجام بدهد. از طرفی همین وقت کشی و از این اجلاس به آن اجلاس رفتن برای ایران حالت فرسایشی پیدا کرده،‌ روی اقتصاد ایران آثار بسیار سوءیی گذاشته است و با کمال تاسف باید گفت که این رفتاری که بهرحال پیش گرفته‌اند آمریکایی‌ها، با سناریویی که آرام آرام پیش می‌برند، آثار منفی و فرسایشی خودش را در داخل ایران برجای گذاشته است. زمان هم، به نظر می‌آید به نفع آنها هست و عجله‌ای ندارند برای اینکه سریع بخواهند پرونده را به یک نقطه ی پایان برسانند. بنابراین، من فکر می‌کنم باز با همین حالت استخوان لای زخم موضوع را کش خواهند داد.

دویچه وله: دکتر شیرزاد، به نظر شما اقدام اخیر مجلس در تهدید آژانس بین المللی انرژی اتمی و تصویب طرح یک‌فوریتی الزام دولت به تعلیق اقدامات داوطلبانه‌ای هسته‌ای در صورت ارجاع پرونده از سوی شورای حکام آژانس به شورای امنیت برای منافع ملی ایران سودمند خواهد بود، یا اینکه بر تشدید بحران و بربی اعتمادی بیشتر غرب نسبت به ایران اضافه خواهد کرد؟

احمد شیرزاد: من فقط اینکه شنیدم از اخبار خیلی لحن مصوبه ی مجلس نسبت به آن پیشنهاد اولیه تند نیست و آنطور هم نیست که همه ی پلها را پشت سر ایران خراب بکند. به همین دلیل، من فکر می‌کنم، به نحوی عمل خواهند کرد ایرانی‌ها که شرایط تقابل در سطح جهان تشدید نشود. البته طبیعی ست که بهرحال مجلس ایران مواضع خاصی دارد و روی این مواضع هم اصرار دارد، و این مواضع در قالب مصوبه ی اخیر خودش را نشان داده است. من فکر می‌کنم، اگر نهایتا یک توافقی ایجاد بشود، این مصوبه مانع آن نخواهد شد. ضمن آنکه اگر پرونده ی ایران در همین اجلاس اخیر به شورای امنیت فرستاده نشود، طبیعتا بلاموضوع هست. یعنی مصوبه ی مجلس حاکی از این نیست که در هر شرایطی همکاری با آژانس قطع بشود، بلکه همکاری در چارچوب پیمان الحاقی به حالت تعلیق در می‌آید، آنهم در صورتی ست که پرونده به شورای امنیت برود. بنابراین، اما و اگرهای زیادی در آن هست که من فکر نمی‌کنم دراین دوره ی اجلاس اخیر در نوامبر مصادق پیدا کند. اگر هم موکل به آینده شد،‌ که باز من فکر نمی‌کنم راه برای توافق‌های بعدی بسته شده باشد.

دویچه وله: حالا به نظر خود شما این حرکت مجلس و تصویب این طرح لزومی در شرایط کنونی داشته است یا نه؟

احمد شیرزاد: من از اساس واقعا فکر می‌کنم شیوه ی استراتژی سیاسی که مسئولین امر در پیش گرفته‌اند جوابگو نیست، حالا چه در بخش مجلس اش، چه کسانی که مسئول مذاکره هستند. ما بایستی به دنیا نشان بدهیم که در روند اعتمادسازی جدی هستیم و حاضریم با حوصله ی تمام به سوالهایی که آژانس از ما دارد پاسخ بدهیم. به همین دلیل من کلا فکر می‌کنم که اگر ما زبانم زبان دفاع فنی و حقوقی از گذشته ی ایران باشد، این زبان خیلی موثرتر است تا زبان سیاسی. و از طرف دیگر واقعا فکر می‌کنم حرکتهایی از نوع راه اندازی یو.سی.اف از سویی برای ما سود چندانی نداشته و از سوی دیگر در سطح سیاسی برای مشکلاتی زیادی ایجاد کرده است. من فکر می‌کنم، اگر مسئولین مذاکره به یک دیپلماسی شفاف و مصالحه جویانه تن بدهند، قطعا موثرتر خواهد بود. البته، دیپلماسی‌ای که اخیرا در فاصله ی دو اجلاس طی شده است مصالحه جویانه تر از گذشته است، اما، متاسفانه، این در سطح مجامع رسمی وعمومی متجلی نمی‌شود و بیشتر از نوع سازشهای توی اتاق مذاکره هست. من فکر می‌کنم بهترین کار این بود که ما بصراحت اعلام می‌کردیم که بنا به خواست آژانس یو.سی.اف اصفهان را تعطیل می‌کنیم و می‌توانستیم از این تعطیل کردن استفاده ی سیاسی و تبلیغاتی خودمان را ببریم. چنین کاری می‌توانست هم در داخل کشور روند مصالحه جویانه تری به اقدامات مقامات بدهد و هم، در سطح جهانی می‌توانست چهره ی جمهوری اسلامی ایران را یک چهره ی آشتی جویانه تری نشان بدهد. در حال حاضر تقریبا بر سر این مسئله یکنوع سازش و مصالحه‌ای صورت گرفت است، اما این مصالحه در سطح علنی و شفاف و آشکار، آنطوری که همه ی مردم ایران و دنیا بفهمند، اعلام نشده است.

دویچه وله: دکتر شیرزاد، برخی محافل بین المللی از این سخن می‌گویند که ایران می‌خواهد به سلاحهای هسته‌ای دست پیدا بکند! آیا تاکنون اصلا گروهی یا جناحی در درون حاکمیت از تولید سلاح هسته‌ای دفاع کرده است، یا اینکه همگی بر استفاده ی صلح آمیز از انرژی اتمی تاکید می‌کنند؟

احمد شیرزاد: مواضع رسمی جمهوری اسلامی ایران نفی تولید و استفاده و انباشت سلاحهای هسته‌ای هست که رهبری نظام بصراحت گفته است و سایر محافل تصمیم گیری هم، همین را اعلام می‌کنند. موضع رسمی ایران همین بوده و البته خوشبختانه تا این لحظه هنوزهم گزارشهایی که آژانس تهیه کرده حاکی از این نیست که اثبات بکند ایران درصدد تولید سلاحهای هسته‌ای بوده است. البته خود فعالیت‌هایی که جای سوال و ابهام داشته است وجود دارد که امیدواریم این ابهامات برطرف بشود. اما،‌ من تصور نمی‌کنم که واقعا ایران در عمل اقدامی را انجام داده باشد که اقدامی به سمت سلاحهای هسته‌ای باشد. دلیل من نیز، عمدتا یک دلیل فنی و تکنیکی ست. اصولا کشورهایی با سطح تکنولوژی ایران نمی‌توانند در زمان محدود به فن آوری تسلیحات هسته‌ای دست پیدا کنند و محدودیت‌های جهانی برای آنها بسیار زیاد است. به همین دلیل، صرفنظر از اینکه آیا حالا یک کسی می‌خواسته یا موافق بوده با اینکار بوده یا نه، اصولا امکان عملی چنین کاری وجود نداشته است. ما نمونه ی این برداشت غلط غربی‌ها را در مورد خودمان در واقع به عراق هم داشته ایم. غربی‌ها در مورد توانایی رژیم سابق عراق برای تولید سلاح هسته‌ای مبالغه‌های زیادی کردند و بعد از اینکه از این مبالغه‌ها استفاده ی سیاسی خودشان را کردند،‌ نهایتا تحقیقات نشان داد که دولت عراق بسیار عقب تر از آنچیزی بوده که تصور می‌شده است. من فکر می‌کنم در مورد سایر کشورها هم، گاهی یکنوع بزرگ نمایی نسبت به خطر دستیابی به تسلیحات هسته‌ای صورت می‌گیرد و متاسفانه شاید بعضی‌ها هم از این بزرگ نمایی خوششان بیاید، چه حالا در داخل یک کشور یا خارج یک کشور، اما این بزرگ نمایی‌ها نوعا تصور درستی نیست.

دویچه وله: به نظر شما موضع گیری‌هایی مثل سخنرانی آقای احمدی نژاد در سازمان ملل یا موضع گیری تندشان در مورد محو اسراییل از نقشه ی جهان، چه تاثیری در وخیم تر شدن بحران هسته‌ای ایران داشته است؟

احمد شیرزاد: موضع گیری در مورد اسراییل متفاوت است و ارتباط مستقیم ندارد با مسایل هسته‌ای ایران. تا حدی هم از مواضع رسمی‌ای که وزارت خارجه و مقامات مسئول کشور گفته‌اند متفاوت بود و به همین دلیل تعجب همه را، حتا در داخل ایران، برانگیخت و متاسفانه فضای تبلیغاتی گسترده‌ای را علیه ایران دامن زد. اما، در مورد مسایلی که در سازمان ملل مطرح شده است از سخنان آقای احمدی نژاد،‌ با اینکه تصور می‌شد در آن اجلاس ابتکاری از طرف ایشان مطرح بشود که راهگشاست و می‌تواند روابط ایران را با کشورهای خارجی بهبود بدهد، اما متاسفانه ما شاهد بودیم که برعکس آن عمل شد و طوری عمل شد که حتا کسانی که می‌خواستند از ایران دفاع بکنند دچار مشکل شدند. من رویهمرفته روش سیاسی‌ای که ایشان و دوستانشان بکار گرفته‌اند روش موفقی نمی‌دانم و فکر می‌کنم نتیجه ی آنهم در اجلاس سپتامبر گذشته ی هیات مدیره ی آژانس خودش را نشان داد که دیدیم قطعنامه‌ای کاملا علیه ایران تصویب می‌شود.

دویچه وله: دکتر شیرزاد، به نظر شما دولت آقای احمدی نژاد و هیات مذاکره کننده ی ایران در این فرصت کوتاه باقیمانده، در این سه روز، قادر هست ایران را از این بحران هسته‌ای خارج بکند؟

احمد شیرزاد: من فکر نمی‌کنم در این سه روز اقدام چشمگیری بشود انجام داد. در حال حاضر، همانطور که گفتم،‌ اخبار متفاوت و گاه ضد و نقیض در مورد توقف یو.سی.اف اصفهان می‌رسد. روز گذشته بعضی از سایت‌ها خبر دادند که یو.سی.اف متوقف شده است و بعدا همانها دوباره تکذیب کردند. تنها کاری که در این فرصت کوتاه ممکن است بشود انجام داد که تاثیری در فضای آژانس داشته باشد، به نظر من، اعلام رسمی توقف یو.سی.اف هست و این چیزی بود که من از روز اول بعد از اجلاس سپتامبر در مصاحبه ی خودم درخواست‌اش را کردم که اینکار انجام بشود. و اینهم،‌ به نظر من، بایستی با شفافیت و صراحت انجام شود که ما اقلا نسبت به امتیازی که می‌دهیم بتوانیم استفاده بکنیم، یعنی اینکه امتیاز را بدهیم و استفاده نکنیم عاقلانه نیست! بنابراین تنها امکان ممکن همان توقف یو.سی.اف و اعلام رسمی این مسئله هست. اگر اینکار صورت بگیرد، می‌تواند تاثیر مثبتی بر فضای آژانس داشته باشد.