خسارت 120 ميليارد دلاري "شل" به چاه‌هاي سروش و نوروز كشور، فارس

در نامه سرگشاده‌اي به رئيس جمهوري آمده است:شركت "شل" بدون مطالعه لازم نسبت به تزريق آب در مخازن اقدام كرده است كه اين اقدام موجب هرز روي سرمايه ‌هاي ملي و خسارت هنگفت گرديده، كارشناسان رقم خسارت توليد غير بهينه را تا 120 ميليارد دلار تخمين زده اند.


مسئول سابق گزارشات و امور رسانه هاي مناطق نفت خيز جنوب طي نامه سرگشاده‌اي به احمدي نژاد خاطرنشان كرد: ميادين نفتي "سروش" و " نوروز" در طول جنگ تحميلي دچار آسيب هاي جدي شدند و خاطره خاموش كردن چاههاي منفجر شده نوروز در زير دريا توسط كارشناسان داخلي بعنوان يكي از افتخارات كاركنان صنعت نفت جاودانه مانده است و حتي مقام معظم رهبري افراد دست اندر كار اين حماسه بزرگ را مورد عنايت و الطاف خود قراردادند.
وي ادامه داده است:پس از پايان جنگ تحميلي بازسازي موقت تاسيسات در دريا و خشكي انجام شد ولي برنامه توسعه ميدان به دليل عدم توجيه اقتصادي دنبال نشد . اينكار سرانجام با تصميم مسئولان وزارت نفت در سال 78 به شركت انگليسي شل واگذار گرديد.
در اين نامه آمده است:پس از راه اندازي و مراسم افتتاحيه ، توليد اين دو ميدان به دليل مشكلات متعدد فني متوقف گرديد ولي در حال حاضراين توليد با وجود اين اشكالات و ريسك پذيري بالا ادامه دارد كه البته حدود 50 هزار بشكه نيز كمتر ازبرنامه پيش بيني شده است. براي تامين هزينه هاي توليد اين دو ميدان شوراي محترم اقتصاد وقت مجوز يك ميليارد و 610 ميليون دلار را صادر كرد كه بر اساس اعلام مسئولان، اين پروژه با هزينه يك ميليارد و 450 ميليون دلار به پايان رسيد كه با توجه به قيمت ارايه شده توسط مهندسي شركت فلات قاره، تنها از بابت قرار داد توسعه اين ميادين يك ميليارد دلار به كشور خسارت وارد شد كه اين رقم جداي از خسارت ميلياردي به نفت درجاي اين مخازن به دليل توليد غير صيانتي است.
وي در ادامه آورده است: مقايسه رقم سرمايه گذاري اوليه براي طرح سروش و نوروز ( هزينه خالص) با رقم بازپرداخت ( هزينه با بهره و پاداش)حدوداً ضريب دو برابر را نشان مي دهد، به عبارتي ديگر براي 800 ميليون دلار هزينه سرمايه گذاري ، بازپرداخت مربوطه حدود 5/1 ميليارد دلارمي باشد، يعني مجموع هزينه هاي پرداختي به شكل غير متعارف به چيزي حدود 2 برابر هزينه خالص رسيده است.
در اين نامه آمده است: مكانيسم عمل دراين قرارداد به گونه اي است كه هرچه هزينه سرمايه گذاري بالاتر باشد، منافع طرف خارجي نيز افزايش مي يابد و همين امر باعث شده كه شركت " شل " براي كاستن هزينه ها تمايلي نداشته باشد و علت اين امر آن است كه متاسفانه طرح توسعه ميدان سروش و نوروز تنها در قالب يك بند از تبصره درلايحه بودجه سالانه گنجانده شد كه مجلس آنرا بررسي دقيق نكرد بلكه اخذ توجيه فني اقتصادي را به شوراي اقتصاد واگذار نمود كه در اين شورا نيز حتي يك نفر مهندس مخزن وجود ندارد و مسلماً در آنجا وزير نفت حرف اول را مي زند.
وي ادامه داده است:از آنجا كه ميدان سروش و نوروز ميداني مستقل بوده و مشترك نمي باشند، لذا شتابزدگي در انعقاد قرارداد آنها توجيه پذير نيست و مسئولان نفت با بزرگ نمايي سرمايه مورد نياز، تمام هزينه هاي توسعه اين دو مخزن را يكجا اعلام كردند در حاليكه اين سرمايه طي مدت پنج تا شش سال هزينه شده است.
همچنين در اين نامه تصريح شده است:قرارداد سروش و نوروز به گونه اي تنظيم شده كه هيچگونه ريسكي متوجه شركت شل نبوده و اين شركت تحت هر شرايطي سود،كارمزد،بهره سرمايه اوليه، اصل سرمايه و هزينه هاي جاري زمان طرح را بطور كامل دريافت مي كند و حتي چنانچه قيمت نفت به پايين تر از 10 دلار هم مي رسيد هيچگونه نگراني براي اين شركت وجود نداشت.
در اين نامه خاطرنشان شده است:هم اكنون گروههاي بازرسي و نظارت فلات قاره معتقدند كه " شل" به عنوان پيمانكار اين پروژه نتوانسته است به تعهد خود در اين پروژه براي توليد و فرآورش نفت خام عمل كند. عدم كارايي سيستم فرآورش و نمكزدايي، افزايش غير مجاز ميزان نمك همراه نفت توليدي ، معيوب و فرسوده بودن بسياري از ابزارها و تجهيزات مستقر در سكو، خرابي توربين ها، نشتي دستگاههاي تبادل حرارتي از جمله اين اشكالات هستند كه وجود اين اشكالات براي ادامه توليد مسئله ساز است.
وي در ادامه آورده است: "شل" براي دستيابي به سرمايه ، سود و پاداش خود اقدام به توليد حداكثري از ميدان كرد به گونه اي كه در دو ميدان بجاي 190 هزار بشكه ، اين ميزان را به 215 هزار بشكه افزايش داد كه متاسفانه اين حركت بشدت به مخزن آسيب جدي وارد كرده است ولي متاسفانه 8 سال تمام براي ضعيف و عقب افتاده نشان دادن دانش و تجارب كارشناسان داخلي تبليغ شد، درحاليكه ايران ازتجربه يك صد ساله در امر اكتشاف،استخراج ، توليد وپالايش برخورداراست.
در اين نامه تصريح شده است:به اعتقاد متخصصان مخازن در پروژه سروش و نوروز هيچگونه برنامه صيانتي كه متضمن برداشت حداكثري از ميدان باشد پيش بيني نشده است و شركت "شل" بدون مطالعه لازم نسبت به تزريق آب در مخازن اقدام كرده است اين اقدام باعث شده بعضي از چاه‌هاي سروش و نوروز درهمين مدت كوتاه دچار صدمه و كاهش توليد شوند كه در نتيجه موجب هرز روي سرمايه ‌هاي ملي و خسارت هنگفت گرديد كه كارشناسان رقم خسارت توليد غير بهينه را تا 120 ميليارد دلار را نيز ذكر كردند.
وي ادامه داده است:متاسفانه شركت " شل " هيچگونه تكنولوژي جديدي را براي سروش ونوروز بكار نگرفته است در حاليكه توجيه وزارت نفت براي اينگونه قراردادها بكارگيري تكنولوژي روز دنيا بود.بر اساس استانداردهاي كنترل كيفيت نفت خام ، حداكثر ميزان مجاز نمك براي نفت سروش و نوروزنبايد بيشتر از 43 گرم در متر مكعب باشد و حداكثر ميزان آب در نفت صادراتي نيز برحسب درصد حجمي( متر مكعب آب در يكصد متر مكعب نفت) 1/ است. در اين مدت وضعيت نفت توليدي سروش و نوروز به حدي آب و نمك داشت كه تمام سيستم هاي نصب شده را از كار انداخت به گونه اي كه مسئولان شركت نفت فلات قاره " شل "را وادار كردند بسياري از تجهيزات، ابزار دقيق و چندين كيلومتر از خطوط لوله ارتباطي بين سكوها را تعويض كرده است.
در اين نامه خاطر نشان شده است:رئيس شركت نفت شل با فرافكني " وجود پيمانكاران جوان و كم‌تجربه " را يكي از دلايل اصلي در پديد آمدن برخي از اشكالات پروژه دانسته ، در حاليكه خود شركت شل مديريت پروژه را برعهده داشته است. البته مسئولان نفت نيز بايد توضيح دهند كدام مرجع در وزارت نفت مسئول تشخيص درجه تخصصي دست اندركاران پروژه را بعهده داشته است؟
ازهمان ابتداي بحث برداشت از ميادين سروش و نوروزكارشناسان دلسوز كشور بويژه در مهندسي شركت فلات قاره به مسئولان امر متذكر شدند كه برنامه توليد 100 هزار بشكه از ميدان نفتي سروش و 95 هزار بشكه از نوروزعملي نيست ولي متاسفانه به اين هشدارها توجهي نشد و امروز شاهد خسارت ناشي از اعتماد نابجا به كمپاني هاي خارجي و بي اعتمادي به كارشناسان داخلي هستيم.
وي متذكر شده است:در حال حاضر مشكل اين است كه استراتژي تدوين شده براي توليد نفت از ميدان سروش و نوروز براساس توان توليد اين مخازن نيست و براساس آزمايشات انجام شده براي رسيدن به توليد مطلوب و افزايش ضريب استحصال نفت بايد گاز به ميدان تزريق شود.عدم رعايت اين مهم موجب شد در اين فاصله كوتاه همراه نفت توليدي آب زيادي بالا بيايد به گونه اي كه امروز مجبورهستيم براي جدا سازي آن از نفت چندين برابرهزينه كنيم.
همچنين آمده است:شركت شل براي توسعه ميدان" سروش" تعداد زيادي چاه توليدي براي دستيابي به روزانه 100 هزار شبكه درنظر گرفت درحاليكه از اين ميدان با هفت حلقه چاه‌‏ در حدود 45 هزار بشكه در روز براحتي قابل توليد بود.
مسوولان فني شركت فلات قاره ايران قبل از قرارداد اعلام كردند كه توليد روزانه 100 هزار بشكه نفت بدون انعقاد قرارداد و يا تزريق آب با هزينه اي حدود 210 ميليون دلار به مدت چهار سال امكان‌‏پذير مي باشد و در اين مدت پس از اطلاع از عكس‌‏العمل ميدان، ضرورت يا عدم ضرورت تزريق آب نيز مشخص خواهد شد.
در ادامه آمده است:متاسفانه با وجود اينكه مسوولان فني فلات قاره رسماً آمادگي خود را براي توسعه و توليد از اين ميادين اعلام ‏داشتند ولي مسئولان وزارت نفت اين شركت را نيز همانند مناطق نفتخيز جنوب و شركت اكتشاف از ورود به صحنه رقابت در جريان مناقصات كنار گذاشت و شل را بر آنها ترجيح دادند.اين در حالي است كه بر اساس قانون ملزم به استفاده حداكثر از توان فني مهندسي كشور بودند.
در اين نامه به ميدان نوروز نيز اشاره شده و يادآور شده است: اشكالات فاحشي در برنامه توسعه(MDF) شركت شل وجود داشت كه توسط مهندسي فلات قاره بطور تفصيل منعكس شده بود ولي متاسفانه شل به آنها توجهي نكرد.نقاط ضعف برنامه" شل" شامل مواردي همچون : پيش‌‏بيني غلط توليد آب از مخزن، عدم استفاده از چاه‌‏ها و تاسيسات موجود ميدان، حفر چاه‌‏هاي زائد ، مشكلات فرآورشي و غيره را شامل مي شد.

وي يادآور شده است:بخش مهندسي شركت فلات قاره با ارسال نامه اي اعلام كرد كل سرمايه‌‏گذاري لازم براي توسعه اين دو ميدان حتي در صورت واگذاري به يك شركت خارجي ، كمتر از450 ميليون دلار است ولي متاسفانه رقم رسمي اين قرارداد مبلغ يك ميليارد و 400 ميليون دلار وحتي بيشتر نيزاعلام شده است.بديهي است با اين هزينه سنگين چنانچه قيمت نفت به حد فعلي نمي رسيد امكان پرداخت اصل سرمايه ، سود و پاداش اين پروژه‌ نيز با مشكل مواجه مي‌شد .
وي متذكر شده است:در مورد ميدان نفتي نوروز از منظر كارشناسان مخازن، تزريق آب به مخزن حداكثرمي‌تواند حدود 15 درصد نفت را جابه‌جا كند، ولي با تزريق گاز بيش از 50 درصد نفت اين مخزن جابجا خواهد شد. متاسفانه بازهم شركت" شل" بدون توجه به اين موارد توجه خود را به تزريق آب معطوف كرده كه اين امر عمر مخازن را كاهش مي دهد.
وي در پايان نامه خود از رئيس جمهوري تقاضا نموده است:به منظور بررسي دقيق تر اين موضوع ملي و به حداقل رساندن خسارات مالي به اين ميادين يك تيم كارشناسي متشكل از مهندسان مخازن بويژه ازشركت دولتي مناطق نفتخيز جنوب و خود شركت فلات قاره را مامور رسيده به اين امر نماييد.