خاتمي در گفت وگو با يك روزنامه سوييس: نااميدي جوانان نتيجه ديكتاتوري گذشته است، ايرنا

وين، خبرگزاري جمهوري اسلامي ‪۸۴/۰۱/۲۰‬
نمايندگي. سياسي. خاتمي. روزنامه سوييس

"سيد محمد خاتمي" رييس جمهوري اسلامي ايران در گفت وگو با روزنامه "لوتان" سوييس، نااميدي جوانان در ايران را نتيجه ديكتاتوري گذشته دانست.

وي همچنين در اين گفت وگو در باره نقش ديكتاتورها در تاريخ ايران، دستاوردهاي دو دوره رياست جمهوري خود، فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران و برنامه خود پس از پايان دوره رياست جمهوري نيز سخن گفت.

متن اين گفت وگو كه به صورت پرسش و پاسخ تنظيم شده است، به شرح ذيل است:
لوتان: پايان دوران رياست جمهوري جنابعالي نزديك و روز انتخابات هم تعيين شده است. بزرگترين موفقيت شما طي هشت سال دوران رياست جمهوري چه بوده است؟
خاتمي: كشور ما در طي قرون متمادي شاهد حكومت ديكتاتورها بوده كه در روح ملت ما اثر گذاشته است. براي اولين بار در زمان مسووليت من نه تنها دولت پذيرفت كه مورد پرسش و انتقاد مردم قرار گيرد، بلكه فرصت‌هايي بوجود آورد تا آنها بتوانند صحبت كنند.

در كشورهايي همچون ايران قوه مجريه نمي‌تواند همه امور را زير نظر داشته باشد و تصميم‌گيري كند. براي من افتخار بزرگي بود كه در راس دولتي باشم كه به مردم فرصت نقد و صحبت را بدون كم و كاست داده است.

لوتان: جواناني كه اكثريت راي‌دهندگان سال ‪ ۱۹۹۷‬را تشكيل دادند، امروز نااميد هستند. آنها انتظارات ديگري از شما داشتند و معتقدند كه اصلاحات انجام شده كافي نبوده است. چه جوابي براي آنها داريد؟
خاتمي: من با شما هم عقيده هستم و بايد بگويم كه مثل گذشته شور و نشاط جنب و جوش و اميد در بين جوانان نيست. به نظر من اين نااميدي وارث سال ها ديكتاتوري تاريخ گذشته ما است كه بر افكار و روح مردم اثر گذاشته است.

شايد به همين دليل است كه مردم منتظر يك ناجي و با دلبستگي به وي، منتظر برآوردن تمام انتظارات خود هستند. برداشتي كه آنها از دمكراسي دارند با ديدگاه من همسان نيست. زيرا براي آنان دمكراسي نوعي طرح و پروژه است، ولي براي من نوعي فرايند. نا اميدي آنها زماني شروع مي‌شود كه مي‌بينند طرح ها و توقع‌هاي آنان در كوتاه مدت برآورده نشده است.

اميدوارم كه روزي جامعه به رشد و شكوفايي كامل برسد تا بتواند بدون توسل به زور به اهداف جوانان جامه عمل بپوشاند.

لوتان: جنابعالي هميشه بر "دمكراسي اسلامي" اصرار داشتيد. طي دو دوره رياست جمهوري شما تجاوز به آزادي افراد وجود داشته است. از قبيل توقيف و زنداني كردن مخالفان سياسي و روشنفكران، گزينش داوطلبان نمايندگي مجلس شوراي اسلامي و .... فكر مي‌كنيد كه دمكراسي با چنين شرايطي هماهنگي دارد؟ خاتمي: من تغيير عقيده و موضع نداده ام و به عنوان يك مسلمان مومن، معتقدم كه دمكراسي و اسلام را مي‌توان آشتي داد و اين دو هم زمان وجود داشته باشد، ولي دو شرط دارد: اولا در اسلام نبايد همچون گروه طالبان تنگ نظر بود، ثانيا نبايد به دمكراسي با يك ديد خاص نگاه كرد، بلكه بايد سعي كرد دمكراسي را با هويت و فرهنگ هر قوم و ملت پذيرفت.

مضاف بر آن، اينكه به نظر من دمكراسي با شرايط خاصي ممكن و قابل اجرا است. اولا قدرت حكومتي امري دنيوي است كه ازاراده مردم ناشي مي‌شود و تابع اراده انسان‌ها است، ثانيا حكومت بايد در برابر مردم مسوول باشد، ثالثا ملت بايد بتواند در صورت تمايل قدرت را تغيير بدهد و بالاخره تضمين آزادي بيان در قدرت الزامي است.

اگر بپذيريم كه اسلام مي‌تواند با اين معيارها هماهنگ باشد، در آن صورت دمكراسي با اسلام سازگار است. اسلام را با شكل فعلي آن، بدين گونه كه هست ميپذيرم. شما از دستگيري مخالفان سياسي، فشار بر روشنفكران و گزينش داوطلبان نمايندگي مجلس سووال كرديد. شما نبايد اين‌ها را به حساب اسلام و قانون اساسي بگذاريد. اين‌ها مربوط به بعضي از مسوولان اداره كشور است.

فكر نكنيد كه همه چيز غيرعادلانه است، زيرا بعضي از خطاها و جرم‌ها اتفاق افتاده است. ضمن آن كه من هميشه با توقيف و زنداني كردن روشنفكران و روزنامه نگاران مخالف بوده ام.

شما اگر مي‌خواهيد درباره پس روي و يا ارتقا جامعه ايراني -كه ‪ ۲۵‬سال پيش انقلاب كرد- صحبت كنيد، نبايد آن را با جامعه سوييس، فرانسه و يا انگليس مقايسه كنيد، زيرا در اين كشورها بحث و مبارزه درباره دمكراسي از چهار قرن پيش آغاز شده و بعد از دو قرن جنگ و مبارزه، ‪ ۱۵۰‬سال است كه در اين كشورها دمكراسي مستقر شده است. شما ايران را با كشورهاي جهان سوم مقايسه كنيد، خواهيد ديد كه چقدر تفاوت وجود دارد و اين ملت گامهاي زيادي به سوي ارتقا و دمكراسي برداشته است.

لوتان: متاسف نيستيد كه استعفا نداده ايد؟
خاتمي: با توجه به موقعيت خاص كشور و خطرات موجود استعفاي من باعث بحران در كشور مي‌شد. خدا را شكرگزارم كه باوجود عدم اجراي وعده‌هاي داده شده، هرگز از اصولي كه دارم دست بردار نبوده و نيستم. احساس كردم بهتر است بمانم و با مذاكره و گفت وگو تنش‌هاي اجتماعي را كاهش دهم.

لوتان: از پيشرفت مذاكرات پرونده هسته‌اي ايران راضي هستيد؟ خاتمي: ما در موقعيت خاصي هستيم و فكر مي‌كنم كه ما و اروپاييان با درايت خاصي با اين مساله برخورد خواهيم كرد و به مفيد بودن آن اميد دارم.

رفتار و نگرش ما به گونه‌اي بود كه آمريكا مي خواست پرونده ايران را به شوراي امنيت سازمان ملل متحد بفرستد، ولي موفق نشد و در حالت انزوا قرار گرفت. زيرا اروپاييان، كشورهاي غير متعهد و ديگر اعضاي سازمان ملل متحد به نفع ايران راي دادند.

وقت آن است كه ما و كشورهاي آلمان، انگليس و فرانسه به توافق پاريس احترام بگذاريم. در اين توافق مواد و اصول مختلفي مد نظر قرار گرفته است، ولي عمده‌ترين آن عبارت از دادن ضمانت عيني ايران براي عدم فعاليت‌هاي هسته‌اي در ساخت سلاح اتمي است و متقابلا اروپا هم ضمانت محكم و كاملي براي امنيت و توسعه ايران قائل شده است.

ايران با توجه به شرايط مندرج در توافق پاريس فعلا فعاليت‌هاي هسته اي را به حالت تعليق درآورده و منتظر هستيم تا اروپاييان هم مساله را با جديت دنبال كنند. ما متوجه هستيم كه اروپا به دنبال تفاهم سياسي است و اميدواريم كه آنها كمتر تحت تاثير آمريكا و بعضي از قدرت‌ها قرار گيرند.

ما آمادگي كامل براي پذيرش راه حل‌هاي عاقلانه را داريم، ولي حاضر نيستيم براي هميشه فعاليت‌هاي هسته‌اي را به حالت تعليق درآوريم. بايد اروپاييان متوجه باشند كه قرارداد منع گسترش سلاح هسته‌اي و كنوانسيون‌هاي بين‌المللي به ما اجازه مي‌دهند كه داراي فناوري هسته‌اي صلح آميز باشيم.

اميدوارم كه اين مساله هرچه زودتر خاتمه پيدا كند. ولي اگر بخواهند با زور و فشار ما را مجبور كنند تا از استفاده‌هاي صلح آميز فناوري هسته اي بي بهره باشيم، مورد پذيرش ما قرار نخواهد گرفت.

لوتان : اخيرا آمريكا به اروپاييان پيوسته و اقدامات جديدي را انجام خواهد داد كه از آن جمله پذيرش ورود ايران به سازمان تجارت جهاني و مجوز خريد موتور هواپيما است كه در مقابل ايران از ساخت بمب اتمي دست بر دارد.

شما منتظر اقدامات مهم تري از طرف آمريكا هستيد؟
خاتمي: در شرايط حاضر ما با آمريكايي‌ها بحثي نداريم و طرف صحبت ما اروپايي‌ها هستند. هدف اصلي ما هم توسعه كشور است و براي دادن ضمانت عيني آمادگي كامل داريم و اعلام مي‌كنيم كه هدف ما ساخت بمب اتمي نيست. ما با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و كشورهاي اروپايي در حال مذاكره هستيم و اميدواريم كه در همين چارچوب به حل مشكلات موجود بپردازيم.

لوتان: بعد از هشت سال رياست جمهوري چه خواهيد كرد؟
خاتمي: علاقمند هستم درباره گفت وگوي تمدن‌ها در چارچوب يك سازمان غير دولتي به فعاليت خود ادامه دهم. با دوستان برنامه‌هايي پيش بيني كرده ايم كه به تربيت نخبگان آينده ايران بپردازيم كه خود عاملان تحولات در آينده خواهند بود.