تهران به دليل نقض فزاينده آزادي بيان در ايران، پايتخت جهاني کتاب نشد!

خبرنامه گويا - روز گذشته 25 اکتبر 2004، در مقر يونسکو در پاريس جلسه اي با حضور نماينگان انجمن بين المللي کتابخانه ها، انجمن بين المللي ناشران، انجمن بين المللي کتابفروشان و يونسکو برگزار شد تا پايتخت جهاني کتاب سال 2006 را برگزينند. گزينه هاي آنان براي انتخاب، دو شهر تهران (جمهوري اسلامي ايران) و تورن (ايتاليا) بودند. بعد از پايان اين جلسه محرمانه، تصميم نهايي آنان رسما و با امضاي شرکت کنندگان منتشر شد. در اين بيانيه آمده است، با توجه به برنامه هاي عالي ارائه شده با همکاري شهر رم، ايجاد هماهنگي قوي بين همه شاخه هاي زنجيره اي کتاب و ايجاد راه هاي مختلف معرفي و مطالعه کتاب، شهر تورن، بعنوان پايتخت جهاني کتاب سال 2006 معرفي مي شود.
در ادامه، کميته انتخاب پايتخت کتاب، افزوده است که قدرداني خود را از نامزد ديگر (تهران) بخاطر تلاشش براي بازکردن جايي در ميان مجموعه اهالي کتاب و تضمين همکاري با ديگر کشورها در اين زمينه اعلام مي کند. در اين رابطه، انجمن بين المللي کتابخانه ها، انجمن بين المللي ناشران و انجمن بين المللي کتابفروشان قويا اميدوارند تا ايران، آزادي نشر، فروش و پخش اطلاعات را بگونه قابل توجهي در آينده بهبود بخشد. آنها تهران را تشويق مي کنند تا براي نامزدي مجدد خود پايبندي به اصل 19 اعلاميه جهاني حقوق بشر و قانون اساسي يونسکو را به اثبات رساند.

براي اطلاع از چند و چون و سابقه نامزدي تهران و دلايل جزئي تر رد اين شهر، با احسان نراقي از مسئولين سابق يونسکو و بانيان نامزدي تهران گفتگويي انجام داديم. نراقي مي گويد سال گذشته بعد از انتخاب مونرئال بعنوان پايتخت جهاني کتاب سال 2005، در گفتگويي با مسئول کتاب يونسکو از تحولات و رشد نشر در ايران با او صحبت کردم. به او گفتم که ايران طبق آمار يونسکو اولين کشور مسلمان جهان است که انتشار کتاب سالانه اش ظرف 6 سال از 8000 به 35000 رسيده است. تعداد بازديدکنندگان نمايشگاه کتاب تهران از 2 مليون نفر در سال تجاوز کرده است و در حقيقت اين نمايشگاه بدل به جشن فرهنگي جوانان شده است. با اين توضيحات مسئولان پذيرفتند که ايران مي تواند نامزد پايتخت کتاب باشد، خصوصا که بجز اسکندريه، تاکنون هيچ کشور اسلامي به اين عنوان انتخاب نشده است.
با توجه به اينکه نامزدي يک شهر بايد از سوي نهادهاي جامعه مدني درخواست شود، نهايتا ضمن استقبال وزير ارشاد از اين طرح، با انجمن ناشران ايران مذاکره کرده و مراحل اوليه آن به انجام رسيد.کميسيون ملي يونسکو در ايران نيز به دقت پرونده را تکميل و به يونسکو ارسال کرد.
نراقي علت عدم پذيرش ايران را وضعيت غير قابل قبول آزادي بيان در ايران مي داند. وي گفت: پيشنهادات توسط کميته 4 نفره در روز 25 اکتبر بصورت محرمانه بررسي شد. در اين جلسه که 4 ساعت بطول انجاميد تمام نکات مثبت طرح ايران مطرح شده است ولي براساس صحبت هاي خصوصي من بعد از جلسه، آنچه راي منفي آنان را در پي داشته است، اطلاعات بسيار منفي در مورد وضع نشر و آزادي انتشارات در ايران بوده است. آنان بر تعداد روزنامه نگاران بازداشت شده تاکيد مي کردند و بيشمار روزنامه هاي توقيف شده را مثال مي زدند. واقعه اي که خيلي موجب نگراني آنها شده بود، توقيف روزنامه نگاران مرتبط با سايت هاي اينترنتي است. که اينها همه در حوزه مسئوليت هاي يونسکو است.
به اين جهت و با علم به حسن نيت پيشنهاد دهندگان و علاقه ناشران و توجه نسل جوان ايران به کتاب و پيشرفت نشر در ايران، مي گفتند که بدليل اين سخت گيري ها نمي توانستيم تهران را بعنوان پايتخت کتاب انتخاب کنيم.
در انتها از نراقي در مورد شانس آتي ايران مي پرسيم که با اشاره به متن بيانيه مي گويد، آنها اميدوارند ايران موانع را برطرف کرده و داوطلبي خود را مجدد اعلام کند.