محسن كديور: چاره درد ما پناه بردن به حكومت سكولار نيست، ايلنا

تهران-خبرگزاري كار ايران
محسن كديور گفت: شاخص حكومت سالم از حكومت ناسالم مساله عدالت و ظلم است. نه اسلام و كفر و نه مساله فقاهت يا عدم فقاهت.
وي كه در مراسم برگزار شده از سوي جبهه مشاركت ايران اسلامي در كانون توحيد، تحت عنوان «علائم ولايت جائر» در شب عاشورا سخنراني مي‌‏كرد، به طرح اين سئوال پرداخت: ولايت جائري كه در شرع مقدس حرام شمرده شده، هر گونه همكاري با او ممنوع داشته شده و تبعيت از او با تاكيد فراوان مورد نقد قرار گرفته است، از چه شرايطي برخوردار است؟
وي در پاسخ به اين پرسش اظهار داشت: طبق فرموده پيامبر اكرم (ص)، حكومت با كفر مي‌‏پايد ولي با ظلم دوام نمي‌‏آورد. آنچه كه شرط اساسي يك حكومت سالم است، قبل از تدين، دادگري است و رعايت حق و حقوق است و حكومت‌‏ها در اين اسلام و ساير اديان مساله ثانوي هستند و نه مساله اوليه.
وي با تاكيد بر بديهي بودن اين اصل در دين افزود: متاسفيم از اين كه در زماني زندگي مي‌‏كنيم كه مسائلي با ظاهرسازي و رياكاري،از مساله اساسي عدالت و دادگري و انصاف با اهميت‌‏تر شمرده‌ شده است.
وي با ذكر رواياتي در اهميت شرط عدالت در حكومت افزود: قيام امام حسين (ع) قيام عليه ولايت جائر است. ترديدي نداريم كه شرعاً نبايد تن به ولايت جائر داد و با او همكاري كرد.
وي با تاكيد بر اين كه شناخت جائر به لحاظ ديني، ارشادي و به حكم عقل است و تقليدي نيستند، افزود: كليات براي شناخت جائر را از علما مي‌‏پرسيم، اما جزئيات در مقام تطبيق؛ وظيفه شرعي تك‌‏تك مكلفان و مومنان است.
وي افزود: جور و عدل، بيش از آن كه صفت شخص باشد، بايد به عنوان صفت نظام و سيستم‌‏ها در نظر گرفت و در ولايت جائر، جور صفت نحوه‌‏ي اداره جامعه است و نه صفت والي. البته بي شك اگر كسي ولايت‌‏اش جائرانه باشد، در عدالت شخص او هم جاي شك است.
وي تاكيد كرد: امروز در نظام‌‏هاي جائرانه مي‌‏كوشند به رفتار خود ظاهر قانوني دهند. لذا امروز پيش از آنكه قانوني بودن اداره جامعه‌‏اي شرط باشد، عادلانه بودن قانون آن جامعه شرط است. اشتباهي كه برخي بزرگان جامعه ما در آغاز اصلاحات انجام دادند همين نكته بود كه بر مطلق قانون انگشت گذاشتند و نه عادلانه كردن قانون.
كديور تصريح كرد: اگر امروز در جامعه‌‏اي پشت كوه قاف، آمدند و قانوني نوشتند و در آن تصريح به نامحدود بودن اختيارات راس هرم قدرت سياسي كردند، نمي‌‏توان روي اين قانون انگشت نهاد.
وي از فرهنگ بومي و ملي به عنوان پوششي ديگر براي حكومت جائرانه نام برد و افزود: فرضاً در جامعه‌‏اي ديني، روش جائرانه حتماً خود را به لباس دين در مي‌‏آورد و به قول ميرزاي ناييني در آن جامعه با استبداد ديني مواجه خواهيم بود كه به مراتب از استبداد مطلق خطرناك‌‏تر است.
كديور با تقسيم‌‏بندي شاخصه‌‏هاي حكمت جائر در چند عنوان، امكان انتقاد آزادانه و مخالفت مسالمت‌‏آميز با حكومت را اولين شاخصه عنوان كرد و افزود: بحث از به دست گرفتن اسلحه‌‏ نيست، بلكه بحث از سخن گفتن آزاد، روزنامه‌‏هاي آزاد، اينترنت و ... است و اين كه آيا مي‌‏توان از اين حكومت و مقامات مسئول او پرسش كرد يا نه؟
وي تاكيد كرد: اگر در جامعه‌‏اي مقامي وجود داشت كه او در هيچ نهادي موظف به پاسخگويي نباشد؛ در اين صورت اولين شاخصه جائرانه بودن آن نظام محقق شده است.
وي افزود: اگر اين نهادها به مشكل اسمي در جامعه باشد، عدالت هم اسماً در آن جامعه برقرار است و اگر اين نهادها رسماً برقرار باشند، عدالت هم رسماً برقرار است.
وي تاكيد كرد: امام علي (ع) مي‌‏فرمايد «پنداريد حقي كه بر من گفته شود بر من سنگين مي‌‏آيد. هر كسي كه شنيدن حق بر او سنگين باشد، عمل به آن برايش دشوارتر است».
وي همچنين به «امنيت مالي منتقدان و مخالفان قانوني» اشاره كرد و گفت: اگر مخالفت صرف نكند و حكومت جائر كاري كند كه مشكلات زيادي براي منتقدين ايجاد شود، يكي ديگر از شاخصه‌‏ها محقق شده است.
كديور امنيت آبرويي را مشخصه ديگري عنوان كرد و گفت: در جامعه‌‏اي كه هر روز منتقدان مورد تعرض و هجوم دستگاه‌‏هاي حكومتي قرار مي‌‏گيرند، پرونده‌‏هاي نادرست و امور دروغ به آنها نسبت داده مي‌‏شود، امنيت آبرويي آنها به هم خورده است.
وي افزود: بايد ديد حكومت با مخالفان و منتقدان خود مودبانه سخن مي‌‏گويد و يا بي‌‏ادبانه. همان طور كه علي (ع) مخالفان و منتقدان خود مودبانه سخن مي‌‏گويد و يا بي‌‏ادبانه. همان طور كه علي (ع) مخالفان خود را كه شمشير كشيده بودند، برادران خود مي‌‏دانست كه به او و يارانش ستم كرده‌‏اند و به آنها مشرك و كافر و منافق و ايادي دشمن نمي‌‏گفت.
وي «بيعت تحميلي» را شاخص ديگر ولايت جاءر معرفي كرد و اظهار داشت: علت قيام سيدالشهدا همين مساله بود. بيعت حق است و تكليف نيست.
وي شاخص دوم را اينگونه عنوان كرد: حكومتي كه برخلاف اراده ملي،‌ افكار عمومي و رضايت شهروندانش اقدام مي‌‏كند، حكومت جائر است.
وي تصريح كرد: اگر جايي رضايت مردم در مقابل رضايت خالق قرار گرفت، مومن بودن اقتضا مي‌‏كند رضايت خود را مقدم بدانيم. اما بحث از رضايت مردم در امور مباح است و اكثر مسائل سياسي در اين حوزه قرار مي‌‏گيرند.
شاخصه سوم حكومت جائر در اسلام از ديد كديور «ميزان تملق، مداحي و شخص پرستي» بود.
وي در اين زمينه اظهار داشت: بايد ديد چه ميزان اشخاص محور هستند و نه اقوال و ملاك‌‏ها.
وي افزود: در يكي از نمايشگاههاي بين‌‏المللي كتاب در خارج از كشور ديدم هر جامعه‌‏اي كه از مردم‌‏سالاري و دموكراسي دورتر بود عكس رهبرانش در غرفه‌‏ها‌‏ي اين كشورها بزرگتر بود.
وي تاكيد كرد: زمامداران بايد جايشان در قلب مردم باشد. نيازي به عكس بيروني نيست. مهم اين است كه راز پيشرفت مردم با مداحي و تملق است يا با قابليت‌‏ها؟
اين پژوهشگر ديني با اشاره به «عهدشكني» به عنوان چهارمين شاخص حكومت جائر گفت: حكومتي كه به راحتي عقودي را كه با مردم بسته است، مي‌‏گسلد، نشانه بي‌‏ادبي ديني آن حكومت است.
وي افزود: بيشترين امري كه در دين ما بر آن تاكيد شده است، قرارداد و عهدي است كه مي‌‏بنديم. مهم هم نيست كه با چه كسي باشد، حتي اگر طرف قرار داد كافر باشد.
وي تصريح كرد: حكومتي كه به قانوني كه خود وضع كرده، عمل نمي‌‏كند مانند متولي امامزاده‌‏اي است كه قبل از همه آبروي امامزاده خود را از بين برده است.
كديور شاخص پنجم حكومت جائر در اسلام را «عدم صداقت، دورويي و تزوير» نام برد و گفت: حكومتي كه با مردم خود يك رو نباشد، با زبان صادقانه با مردم سخن نگويد، فرماني علني و فرماني پنهاني داشته باشد، مردم را با فرمان علني سرگرم كند، اما به خواص و مسئولين و منصوبين فرمان خاص صادر كند، در چنين حالتي مردم به آن حكومت اطمينان نخواهند كرد.
وي تاكيد كرد: حكومت به مردم خود نياز دارد. براي روزهاي سختي و مبادا بايد طوري بود كه اگر حكومت سخني گفت، مورد پذيرش مردم قرار گيرد. اما اگر حكومتي وقت و بي وقت به مردم دروغ گفت، مانند چوپان دروغ‌‏گويي مي‌‏شود كه وقتي گرگ واقعاً آمده، هر چه فرياد مي‌‏كشد ديگر كسي باور نمي‌‏كند.
وي با اشاره به اين كه «دروغ» از گناهان كبيره‌‏اي است كه عدالت را ساقط مي‌‏كند، افزود: اگر كسي يك بار دروغ گفت و توبه نكرد، عدالتش رفته است، اما اگر كسي رويه‌‏اش در اداره حكومت، عدم صداقت شد، آن وقت به شكل نهادينه از اين روش پسنديده ديني فاصله گرفته است.
وي افزود: صداقت آيينه اين است كه آيا ولايت عادلانه است يا جائرانه. هر كسي مي‌‏توان در اين زمينه به ضمير ذهني خود مراجعه كند.
شاخص ششم حكومت جائر در اسلام را كديور اين گونه بيان كرد: اگر حكومتي از مردم خود تقاضاي اطاعت مطلق، تبعيت محض و بي چو و چرا كرد، بي برو برگرد ضوابط حكومت جائر را در خود محقق كرده است.
وي افزود: اين عبارت شرك آلودي است براي غير معصوم. ما حق نداريم از احدي غير از خدا و رسول و ائمه اين گونه اطاعت كنيم. حتي نسبت به رسول و ائمه هم اين گونه اطاعت كردن جاي بحث دارد.
وي با اشاره به آيه 31 سوره توبه افزود: خداوند يهوديان را خدمت مي‌‏كند كه اين‌‏ها روحانيون خودشان را به جاي خدا، «رب» گرفته بودند. در اين مورد امام معصوم مي‌‏فرمايد آنها روحانيون خود را سجده نمي‌‏كردند، بلكه اطاعت كردند از روحانيونشان در معصيت خداوند.
وي افزود: حكومت‌‏هاي سالم، مردم را پرسشگر و منتقد مي‌‏خواهند. مردم را چون گوسفند مي‌‏خواهد. حكومتي كه فكر مي‌‏كند هر چه مردم كمتر پرسشگر باشند و احمق باشند، پس بهترند، اين حكومت از مسير عدالت خارج شده است.
كديور افزود: شاخص هفتم كه نزديك به شاخص ششم است، قايل شدن به اختيارات نامحدود و مطلق و نظارت ناپذير يا به زبان ديگر تمركز قدرت و عدم توزيع عادلانه آن در جامعه است.
وي در ادامه اظهار داشت: براي اين كه قدرت پاك و سالم باشد، چاره‌‏اي نداريم جز اين كه قدرت را پاسخگو و مسئول كنيم. بعضي نهادهاي نظارتي را بر پا كنيم كه سنتي ديني و اسلامي است و صرفاً از فلاسفه غربي نيامده است.
وي با ذكر برخي روايات ديني تاكيد كرد: كسي كه اين امر را انكار كند مانند اين است كه ساير ضروريات ديني مثل نماز را منكر شود.
وي افزود: فعال مايشاء بودن و مطلق‌‏الاختيار بودن غير معصوم را هر كس از احكام دين بشمارد، لااقل مبدع خواهد بود. مقام «لايسئل و عما يفعل و هم يسئلون» فقط مقام ربوبي است و از غير او امكان پرسش وجود دارد.
وي در بيان شاخص هفتم و با اشاره به شيوه حكومت ديكتاتور عراق، صدام، گفت: ولايتي جائر است كه در آن محدوديت زماني براي تصدي قدرت سياسي پيش‌‏بيني نشده باشد و قدرت سياسي موقت نباشد و مادام‌‏العمر باشد.
وي افزود: آب كه مايع حيات است اگر بماند مي‌‏گندد. اگر مي‌‏خواهيم قدرت مرداب نشود، بايد چون رودخانه جاري شود.
كديور شاخص نهم حكومت جائر در اسلام را «چگونگي قضاوت در جامعه» معرفي كرد و افزود: اگر عقربه قضاوت را سياست تعيين كرد و قضاوت بي‌‏طرفانه نباشد و مطابق انصاف و عقل نباشد، نشانه جور حكومت است.
كديور دهمين و آخرين شاخصه حكومت جائر را «عدم توزيع عادلانه ثروت" معرفي كرد و اظهار داشت: اگر در جامعه‌‏اي ثروت ملي به شكل عادلانه‌‏اي تقسيم نشود و به قول حضرت علي (ع) كوه ثروت در مقابل دره‌‏هاي عميق فقر ايجاد شده باشد، نمي‌‏توان گفت آن جامعه عادلانه است.
وي تصريح كرد: اين مسائل هم با دستورالعمل و بخشنامه حل نمي‌‏شود. تعديل اقتصادي بيش از همه به علم و دانش اقتصاد نياز دارد. مهم اين است كه مقربان به درگاه قدرت از امتيازات بيشتر مالي بهره‌‏مندند يا خير.
وي پس از ذكر 10 شاخص حكومت جائر گفت: وظيفه شرعي در مقابل ولايت جائر كاري است كه سيدالشهدا صورت داد و زنده‌‏ياد مرحوم دكتر علي شريعتي در اين زمينه گفت: آنها كه رفتند كار حسيني كردند و آنها كه ماندند كار زينبي كنند و گرنه يزيدي‌‏اند.
كديور در بخش پرسش و پاسخ در رابطه با جايگزيني حكومت سكولار به جاي حكومت ديني براي رفع برخي موانع، ضمن اظهار مخالفت گفت: امروز سوء استفاده از دين به جايي رسيده كه براي همراهي دين عده‌‏اي هوس‌ مخالفت مي‌‏كنند.
وي افزود: حكومت در حد و ذات خود امري ديني نيست و حكومت وظيفه اصلي‌‏اش تامين امنيت و نظم و رفاه عمومي است.
وي تاكيد كرد: اگر حكومتي ديني مي‌‏شود، جامعه است كه آن را ديني مي‌‏كند. در يك جامعه ديني از باب «از كوزه همان برون تراود كه در اوست» حكومت نمي‌‏تواند نسبت به ارزش‌‏هاي ديني بي‌‏تفاوت باشد.
وي افزود: امر حكومت داري امري فني است و ربطي به اين دين و آن ديني ندارد. ترافيك،‌ آلودگي هوا و تورم و ... اينها ربطي به دين ندارند. اما اگر منظور اين باشد كه ارزش‌‏هاي ديني را نخواهيم كه در جامعه رعايت كنيم، من نمي‌‏پسندم.
وي تاكيد كرد: چاره درد ما پناه بردن به حكومت سكولار نيست. مشكل ما جهل برخي از جامعه است كه برخي نااهلان از آن استفاده ابزاري مي‌‏كنند. برخي از رقت احساس ديني مردم سوء استفاده مي‌‏كنند.