سروش: من از اول هم مفهوم خودكفايي را درك نمي‌‏كردم، ايلنا

تهران-خبرگزاري كار ايران
دكترعبدالكريم سروش در دانشگاه اميركبير مخاطب 2 سوال ويژه از سوي يكي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي قرارگرفت.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري كار ايران، ايلنا، در پايان سخنراني دكتر سروش با عنوان "حكمت يوناني و حكمت ايماني" در اين دانشگاه و هنگام جلسه‌‏ي پرسش و پاسخ, علي اكبر موسوي‌‏خوئيني دبيركل سازمان دانش آموختگان ايران( ادوار تحكيم وحدت) به دعوت مجري جلسه براي طرح پرسش شفاهي خود به پشت تريبون آمده و سوالات خود را مطرح كرد.
وي با اشاره به طرح مفهوم جامعه مدني توسط دكتر سروش و نيز استفاده‌‏ي توأمان سيدمحمد خاتمي از اين مفهوم و اين كه ديگر خاتمي از اين مفهوم و واژه كمتر بهره مي برد و دكتر سروش نيز پس از سفري كه به آمريكا داشته واژه "جامعه اخلاقي" را جايگزيني آن كرده, از سروش پرسيد كه؛ آيا اين مطلب ناشي از ضعف خاتمي در تحقق شعار جامعه مدني بوده و يا ناشي از معناي واژه ي "جامعه مدني" به "مدنيه النبي" است كه آقاي خاتمي صورت داد؟
دكتر سروش در پاسخ به اين پرسش گفت: درست است من اگر جاي خاتمي بودم, شعار جامعه اخلاقي را مي دادم. دلايلش راهم گفته‌‏ام. اين مفهوم چون زود طلوع گرديد, به همان زودي هم بيرون رفت و كمابيش مغفول شد و ديگر ايشان روي آن تاكيدي ندارند.
وي با تاكيد بر نامفهوم بودن اين واژه براي مردم, گفت: در غرب, هم دردو سه دهه‌‏ي اخير اين واژه طرح شد. البته خود آقاي خاتمي هم آن را مشوش‌‏تر كرد كه من تا امروز هم نتوانستم آن را درك كنم و آقاي خاتمي هم كه خودش به ميان مردم اين شعار را برد, آن را لغو كرد.
سروش افزود: اگريك نگاه هم به جامعه بيندازيم, مي بينيم كه جامعه‌‏ي ما از اخلاق سالم دور شده, علل عملي مثل مسايل اقتصادي و غيره هم دارد. من فضايل عاليه اخلاقي را نمي‌‏گويم, دروغ گويي, بدگويي‌‏كردن, رعايت قانون را كه مي‌‏دانيم در ميان ما ضعيف شده است را عرض مي‌‏كنم. با معلم اخلاق داشتن و از طريق راديو و تلويزيون، نصيحت‌‏كردن هم درست نمي شود. داوري من هم راجع به يك جامعه ي خوب, جامعه اخلاقي است. وقتي كه اينها نيست، پس جاي بدي است. به لحاظ استدلالي هم چون جامعه مدني اخلاقي‌‏تر است, آن را طرح مي‌‏كنيم، براي همين هم آن را بهتر مي‌‏پذيريم.
دكتر سروش ادامه داد: ما اخلاق را بهتر درك مي‌‏كنيم، مفاهيم اخلاقي، آن نزاعها را كه در بحث جامعه مدني بود برنمي‌‏انگيزد. در اين موضوع, مفاهيمي كه خويشاوند و قابل درك‌‏تر براي جامعه هستند, مطرح مي شود.
پرسش ديگر علي اكبر موسوي خوئيني به نقد مفهوم استقلال و خودكفايي مرتبط بود كه به اعتقاد وي در اوايل سالهاي انقلاب به شدت برآن تاكيد مي‌‏شد و آن را در كنار "آزادي و جمهوري اسلامي" نشاند. نماينده مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اين كه شخص دكتر سروش هم در برخي نهادها كه در خدمت اين مفهوم بوده‌‏اند, حضور داشته, نظر وي را پيرامون مفهوم استقلال و خودكفايي در زماني كه به اعتقاد وي نگاه به بيرون در بين بسياري از جوانان و دانشجويان با توجه به وقايع اخير دنيا مثل سقوط صدام و دستگيري او توسط آمريكا, جدي شده جويا شد.
دكتر سروش در پاسخ اظهار داشت: من از اول هم مفهوم خودكفايي را درك نمي‌‏كردم. آقاي احمد آرام مي‌‏گفتند؛ اين مفهوم به لحاظ لغوي غلط است، خودبسندگي مفهوم بهتري است، لفظاٌ كه اين قدر خراب است, در معنا خراب تر است.
وي افزود: خودكفا بودن و به خود تكيه‌‏كردن و همه چيز را داشتن و توليدكردن فكر خامي است، داد و ستد, مبادله‌‏ي فكري, تبادل توليدات و... شرط بقا هستند. ذهنيت را بايد با اين هم ساز كرد.
اين جهان كه مشكل‌‏ترين بخش آن در قصه معرفت و افكار است, آيا ما در توليد فكر خودكفاييم؟ اگر نه, چقدر دروازه‌‏ها را بازكنيم؟ معيار و ميزانمان چقدر است؟
وي با اشاره به شعار گفتگوي تمدنهاي آقاي خاتمي گفت: اين شعار هم بايد از همين موضوع تغذيه كند.
دكر سروش با اشاره به نقدهايي كه اشخاصي چون مرتضي مرديها به مفهوم استقلال دارند و موسوي خوئيني هم به آنها در پرسش خود اشاره كرد, گفت: بيگانه ستيزي كه در گذشته وجود داشت, منجر به آن شد كه افراط كرديم و به عنوان مثال تجهيزات پيشرفته نظامي را بر مي‌‏گردانديم. اين شعار بايد جاي خودش را به شعار"مبادله" و"داعيه كمترداشتن" بدهد، شعاري كه در صورتش "مبادلات فرهنگي" است.
وي افزود: تا جايي كه بگوييم؛ گل سرسبد عالم هستيم و برخي علما نظر بدهند كه سالي يك بار با تمام دنيا به جهاد برويم, تا اين راه هست, راه مبادله باز نمي شود. معلول خودپسندي بي معنايي است كه در برخي پيدا شده است.